Warszawa

Po studiach na Politechnice Lwowskiej Witold Stanisławski rozpoczął pracę dla amerykańskiej firmy  Ulen & Co. Projektował i budował kanalizację w Częstochowie, Lublinie i Radomiu. W 1927 roku przeniósł się do Kielc, zaś po ślubie z Zofią Mulewicz Wejssel zamieszkał w Warszawie, na  tętniącym życiem i rozbudowującym się Żoliborzu. W 1933 roku Stanisławskim urodził się syn Dariusz. W tym samym czasie  Witold rozpoczął pracę w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych jako współpracownik inżyniera Z.Rudolfa.

W 1935 roku stanął na czele  Biura Studiów Budowy Wodociągów i Kanalizacji  w Polsce. Instytucja ta powstała z inicjatywy Związku Miast Polskich. Witold Stanisławski był autorem licznych opracowań i projektów budowy wodociągów i kanalizacji, stanowiących podwaliny współczesnej, polskiej inżynierii wodnej. W tym okresie przewodniczył również Kolegium Rzeczoznawców Biura Studiów. Do 1939 roku wykonał wiele projektów kanalizacji, m.in.  warszawskiego Służewca (wraz z inżynierem Józefem Liebfeldem) i innych dzielnic miasta.

Z Warszawą związał swoje losy i dla stolicy projektował i budował najwięcej. Jego wiedza okazała się  bezcenna podczas Powstania Warszawskiego.

We wrześniu 1939 roku jako członek  Straży Obywatelskiej  i komendant bloku Witold Stanisławski brał udział w obronie stolicy. Kiedy w listopadzie niemieckie władze okupacyjne zlikwidowały Biuro Studiów, wraz ze swoim współpracownikiem i przyjacielem Józefem Liebfeldem zorganizował konspiracyjne  Biuro Hydrotechniczne, w którym kontynuował rozpoczęte przed wojną prace. Wówczas powstało wiele projektów, z których najważniejszym był ,,Trzydziestoletni plan inwestycji wodociągowych i kanalizacyjnych”. Szczęśliwie, większość prac przetrwała wojnę, a wiele doczekało się realizacji. Józef Liebfeld wspomina:

Nie sposób wyliczyć z pamięci wszystkich prac, które [Witold Stanisławski] wykonał bądź sam, bądź wspólnie z podpisanym. Ocalałe prace, częściowo zebrane, częściowo rozsiane po całej Polsce w postaci projektów, opinii i protokołów, stanowią poważny wkład do skarbnicy wiedzy w dziedzinie wodno-sanitarnej.

J.Liebfeld, Witold Stanisławski – inżynier hydrotechnik, Gaz, woda, technika sanitarna, rok XXI.

W listopadzie 1939 roku Witold Stanisławski rozpoczął działalność konspiracyjną w organizacji Związek Polski Niepodległej, przyjmując pseudonim ,,Rola”. W październiku 1940 roku został zatrzymany podczas łapanki na Żoliborzu. Trafił do obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie otrzymał numer  5457. Wyszedł niecały rok później, według rodzinnych przekazów wykupiony przez żonę, która w tym celu sprzedała działkę na warszawskich Siekierkach. Po powrocie do Warszawy Witold kontynuował działalność konspiracyjną. W 1942 roku, podczas nalotu, został zbombardowany i częściowo zniszczony dom na Żoliborzu. W 1943 roku rodzina przeniosła się do Nowego Targu. Witold często jednak jeździł do Warszawy w poszukiwaniu zleceń. Między listopadem 1943  a kwietniem 1944 roku mieszkał przy ul. Grzybowskiej 16, a do Nowego Targu jeździł raz, dwa razy w miesiącu.

Ostatnie zdjecie Witolda Stanisławskiego przed wybuchem Powstania

W sierpniu 1944 roku wrócił do stolicy, aby wziąć udział w Powstaniu Warszawskim. Został wezwany przez Okręgowego Delegata Rządu na m.st. Warszawę, Marcelego Porowskiego (pseudonim ,,Sowa”), którego znał jeszcze z czasu współpracy ze Związkiem Miast Polskich . W Powstańczym Cywilnym Zarządzie Miasta powierzono mu sprawy zaopatrzenia miasta w wodę (zob. Marek Getter, Powstanie Warszawskie 1944, Władze cywilne Powstania Warszawskiego, Wydawnictwo Polsko – Niemieckie, Warszawa 1999).

Powstanie  rozpoczął w Ratuszu przy Pl. Teatralnym, następnie przeniósł się na Stare Miasto, a po jego upadku, na Żoliborz. Kierował grupą techniczną naprawiającą zniszczone wodociągi i uruchamiającą stare studnie, dzięki którym ludność cywilna miała dostęp do wody. Jako autor wielu przedwojennych projektów i ich budowniczy  posiadał bezcenną wiedzę na temat systemu kanałów, które stały się głównym szlakiem komunikacyjnym walczącej Warszawy. Stanisław Podlewski w  książce Przemarsz przez piekło pisze:

Pracuje zespół inżynierów i robotników przy kopaniu nowych studzien i naprawianiu wodociągów. W tej pracy oddaje wybitne zasługi inżynier Witold Stanisławski. Posiadając plan sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, przyczynił się ogromnie do szybkiego uruchomienia stałej kanałowej komunikacji ze Śródmieściem i Żoliborzem.

Stanisław Podlewski, Przemarsz przez piekło,Fuksiewicz i S-ka, 1949,s.45

Przez cały okres powstania Witold Stanisławski używał pseudonimu ,,Rola”. Zginął 29 września w pobliżu swojego domu na Żoliborzu,  podczas próby wycofania się spod ostrzału. W listopadzie 1944 roku wiadomość o jego śmierci przekazał rodzinie nieznajomy mężczyzna, podając miejsce tymczasowego pochówku. W marcu 1945 roku Zofia Stanisławska przyjechała do Warszawy i pochowała męża na Starych Powązkach, w rodzinnym grobie w kwaterze 146.

Ostatnia wiadomość o Witoldzie Stanisławskim żona otrzymała 27 listopada 1944 roku od znajomego.

(…) Mieszkaliśmy przez kilka tygodni w jednej piwnicy u moich znajomych w V Kolonii WSM na Żoliborzu, Słowackiego 5/13.Witek prawie codziennie wychodził po południu do swego domu, gdzie w piwnicy mieszkali jego znajomi. Czasem zostawał tam na noc i wracał rano. Ostatnio wyszedł w piątek 29 IX, biorąc ze sobą wiadro na wodę dla nas, którą miał brać w aptece przy Kozietulskiego. Rankiem 30 IX nie wrócił – bo już około 6.30 rozpoczął się gwałtowny ogień. Około 10.00 nasz teren został zajęty i przeszliśmy wraz z innymi przez Powązki – Wolę – Dw.Zachodni do obozu w Pruszkowie. Witolda w tłumie nie widziałem i nie wiem, co się z nim od tej pory działo. Wyrazy szacunku,

[podpis nieczytelny]

Witold Stanisławski został pośmiertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari  kl.V. Jego marzeniem było stworzenie wydziału sanitarnego na Politechnice Warszawskiej.

Dodaj komentarz